Viêm da (Dermatitis) là một bệnh thường gặp với biểu hiện da bị viêm đỏ, có thể xuất hiện mụn nước, cảm giác ngứa, có khi đau rát và gặp nhiều nhất là viêm da tiếp xúc. Người ta chia Viêm da tiếp xúc thành 2 loại Viêm da tiếp xúc trực ứng và Viêm da tiếp xúc dị ứng.
Bạn đang xem: Lá bàng chữa viêm da cơ địa và cách thực hiện hiệu quả
1. Viêm da tiếp xúc
1.1 Viêm da tiếp xúc trực ứng (Irritant contact dermatitis)
Nguyên nhân thường do tiếp xúc với các chất hóa học có nồng độ cao như các acid, chất kiềm, .... mà bất kỳ ai tiếp xúc cũng bị, thường bị vùng da tiếp xúc (chủ yếu vùng hở như vùng mặt, cổ, 2 cẳng tay, bàn tay, 2 cẳng chân, bàn chân) da viêm đỏ, hơi nề, có thể có mụn nước, bọng nước, sau trợt loét, đóng vẩy tiết rồi lành.
Viêm da do côn trùng như do Paedurus... cũng là một loại viêm da tiếp xúc trực ứng thường thành các vệt, có khi thành đám ở vùng hở như mặt, cổ, 2 tay, các vệt dài viêm đỏ do các chất tiếp xúc miết trên da, vùng trung tâm của vệt, mảng thường có mụn nước hoặc vết trợt loét, sau đóng vẩy tiết rồi lành để lại vết thâm một thời gian.
Bệnh thường xuất hiện nhiều vào mùa xuân, mùa thu. Điều trị viêm da dùng thuốc bôi hồ nước hoặc mỡ Oxyde kẽm, cream Eumovat, kem, mỡ kháng sinh nếu có bội nhiễm, uống thuốc chống dị ứng.
1.2 Viêm da tiếp xúc dị ứng (Allergic contact dermatitis)
Thường gặp ở những người làm việc tiếp xúc với các chất gây mẫn cảm dị ứng (dị ứng nguyên) như nickel, potassium dichromate, formaldehyte, thiuram, cao su, xi măng, xăng dầu, hóa chất, sơn, chất tẩy rửa... có khi liên quan tới các chất hóa học trong đời sống như quần áo, giày dép, vòng nữ trang, dây đeo đồng hồ, chất điểm trang, kem ẩm da... Các chất này nồng độ không cao nhưng cơ thể bị mẫn cảm dị ứng kiểu miễn dịch trung gian tế bào, vị trí thường vùng hở như 2 cẳng tay bàn tay, 2 cẳng chân bàn chân, có khi in hình vật tiếp xúc, ngoài vùng tiếp xúc bệnh có thể xuất hiện ở cả các vùng da khác trong cơ thể, da bị viêm đỏ, hơi nề, có mụn nước, sẩn, nếu bị tái phát nhiều lần da trở nên dày, thâm màu, li ken hóa.
Thầy thuốc chuyên khoa có thể phát hiện tình trạng dị ứng và dị nguyên gây nên tình trạng dị ứng bằng test áp da (Patch tests). Điều trị bằng mỡ Oxyde kẽm, mỡ, cream corticoid, cream Tacrolimus, uống thuốc chống dị ứng và corticoid loại uống đợt ngắn ngày nếu cần.
Viêm da tiếp xúc trực ứng thường thành các vệt, có khi thành đám ở vùng hở như mặt, cổ, 2 tay
Về phòng bệnh: Hạn chế tối đa việc tiếp xúc với các hóa chất, nên có phương tiện bảo hộ lao động khi phải tiếp xúc với các chất hóa học, các dị ứng nguyên trong công nghiệp, nông nghiệp, đời sống, còn đối với việc phòng bệnh viêm da do côn trùng nhất là vào thời tiết, mùa có nhiều côn trùng và khi đi công tác, du lịch đến các vùng có nhiều cây cỏ, côn trùng nên mặc quần áo dài tay, chít ống, đi giày tất bảo vệ bàn chân, dùng thuốc xua, chống côn trùng đốt...
Viêm da cơ địa (Atopic dermatitis)
Còn goi là bệnh Chàm trẻ em, Chàm cơ địa, Eczema thể địa.
Bệnh thường xuất hiện ở trẻ nhỏ 2-3 tháng tuổi có cơ địa dị ứng gọi là cơ địa Atopy, tiền sử gia đình có người bị hen phế quản, viêm mũi dị ứng, eczema, sốt mùa cỏ khô, 80% số bệnh nhân Ig
E tăng cao trong máu, miễn dịch trung gian tế bào suy giảm, hay bị nhiễm khuẩn tụ cầu vàng dẫn đến khởi động giải phóng Histamin gây ngứa và viêm da.
Giai đoạn đầu gọi là viêm da cơ địa tuổi nhũ nhi, ấu thơ xuất hiện lúc trẻ 2-3 tháng tuổi đến 2-3 tuổi, đầu tiên xuất hiện ở 2 má, trán (hình móng ngựa) có đám mảng viêm đỏ, nề nhẹ, trên nền đỏ có nhiều mụn nước nhỏ như đầu kim đầu tăm, tổn thương có thể chảy dịch, ngứa, đóng vẩy tiết, có trường hợp lan ra trán, đầu, thân mình, tay chân, bệnh tái phát nhiều đợt.
Giai đoạn eczema thể địa trẻ em từ 2-12 tuổi: nếu sau 2-3 tuổi bệnh không khỏi hay thuyên giảm dần thì gọi là eczema thể địa trẻ em, bệnh thường khu trú vào các nếp khuỷu tay , kheo chân 2 bên, 2 cổ chân, là các đám viêm đỏ, mụn nước ngứa, lâu ngày li ken hóa da dày cộm, thâm mà, tiến triển mạn tính và có khoảng 10% số bệnh nhân bệnh kéo dài đến tuổi trưởng thành gọi là eczema thể địa chính cống giai đoạn người trưởng thành có các tổn thương li ken hóa, hằn cổ trâu ở các vị trí như eczema trẻ em, tiến triển mạn tính lúc bệnh thuyên giảm, lúc tái phát.
Đây là một bệnh da ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt nên bệnh nhân cần được khám bệnh và theo dõi bởi bác sỹ chuyên khoa da liễu cho làm xét nghiệm máu, Ig
E, kê đơn điều trị tại chỗ như dùng Hồ nước, Mỡ oxyde kẽm, cream corticoid, cream Tacroplimus, cream picrolimus uống kháng histamine tổng hợp, chiếu UVA, UVB, bôi cream giữ độ ẩm da khi bệnh đỡ trong giai đoạn duy trì, hạn chế xà phòng và không nên mặc đồ len dạ áp sát vào da gây dị ứng.
Phòng bệnh: Các bệnh nhân bị viêm da cơ địa và nhừng người có thể địa Atopy cần lưu ý:
Không tắm nước nóng già, chỉ dùng nước có độ ấm vừa phải.Tránh mặc đồ len dạ và đồ nylon áp sát vào da. Nên mặc đồ cotton.Tránh khô da mùa hanh khô nên bôi kem giữ độ ẩm da hàng ngày như A Derma exomega CreamTránh chà xát da, tránh xây sát da.Chú ý khi ăn thức ăn nhóm hải sản dễ gây dị ứng.
Viêm nang lông (Folliculitis)
Viêm nang lông là một bệnh trong nhóm bệnh viêm da mủ (Pyodermites, Bacterial skin infection) nguyên nhân do tụ cầu vàng Staphylococcus Aureus, bình thường vi khuẩn tụ cầu, liên cầu tạp sinh trên da khi gặp điều kiện thuận lợi như vệ sinh thiếu sót, sức đề kháng suy giảm, sây xát da, rối loạn bên trong cơ thể như rối loạn chức năng gan thận, bệnh nội khoa như tiểu đường... vi khuẩn tăng sinh, tăng độc tố và gây bệnh, thường phối hợp gây bệnh cùng liên cầu. Một số nguyên nhân khác có thể gây viêm nang lông thứ phát như cạo lông, tẩy lông, bôi vùi một số thuốc làm bí da dễ gây viêm...
Biểu hiện lâm sàng của bệnh thường gặp là có các sẩn viêm đỏ kích thước một vài mm, khu trú ở nang lông, có thể có mụn mủ nhỏ, sau mụn mủ vỡ thành điểm trợt màu đỏ, đóng vẩy tiết màu nâu sau đó lành có thể có hay không để lại sẹo. Vị trí tổn thương hay gặp là các vùng có nhiều lông, tóc như vùng da đầu, lông mày, râu cằm, ria mép, nách, vùng mu, 2 cẳng chân. Người ta chia thành 2 loại : viêm nang lông nông (Superficial folliculitis) và Viêm nang lông sâu (Deep folliculitis), trong trường hợp viêm nang lông sâu các sẩn thâm nhiễm sâu hơn, có khi là đám mảng nhiều sẩn viêm đỏ bề mặt gồ ghề nặn ra mủ, tiến triển dai dẳng, đôi khi viêm nang lông kèm theo cả đinh nhọt (furuncle).
Một số trường hợp ít gặp Viêm nang lông ngoài tụ cầu vàng còn có vai trò của Pseudomonas aeruginosa hay nấm men Pityrosporum ovale, nấm sợi Microsporum, Trichophyton, Viêm nang lông sau tẩy lông, cạo râu cằm... các trương hợp này cần được khám chuyên khoa da liễu và cho làm xét nghiệm xác định tác nhân gây bệnh.
Về điều trị bệnh viêm nang lông dùng thuốc bôi tại chỗ như thuốc màu như dung dịch xanh methyl 1%, mỡ kháng sinh, uống kháng sinh, vitamin nhóm B, chữa các bệnh, các rối loạn liên quan và trong trường hợp có vai trò của vi nấm cho dùng thêm thuốc chống nấm.
Phòng bệnh Viêm nang lông và bệnh Viêm da mủ nói chung cần giữ vệ sinh da, tắm rửa hàng ngày, giữ khô sạch da và các nếp kẽ, tránh để da bị chà xát, tránh sây xát da, chữa các rối loạn, bệnh toàn thân nếu có.
Bs. Bùi Khánh Duy
CK Da liễu - BV Vinmec
Tài liệu tham khảo:
Bệnh da và hoa liễu. Chủ biên BSCKII Bùi Khánh Duy. Trang 99-104, 122-129Nhà xuất bản Quân đôi nhân dân - 2008.
Klaus wolf, Richard Allen Johnson. Fitzpatrick s Color atlas and synopsis of clinical dermatology page 20-52, 994- 999.The Mc Graw - Hill Companies 2009
James L Campbell, James GH Dinulos, M. Shane Chapman, Kathryn A Zug.Skin disease - Diagnosis and treatment. Elsevier Mosby inc 2005.
Các triệu chứng và dấu hiệu của viêm da cơ địa theo từng độ tuổiCác câu hỏi thường gặp về bệnh viêm da cơ địa
Viêm da cơ địa là gì?
Viêm da cơ địa là một bệnh viêm da mãn tính, gây ngứa và thường liên quan đến các bệnh cơ địa khác như hen suyễn, sốt cỏ khô hay viêm mũi dị ứng. Triệu chứng của bệnh thường bắt đầu ở tuổi sơ sinh và có thể kéo dài đến khi trưởng thành, hoặc xuất hiện bất kỳ thời điểm nào trong cuộc đời.Nhận biết viêm da cơ địa như thế nào ?
Bệnh viêm da cơ địa có thể xuất hiện ở bất cứ vùng da nào của cơ thể nhưng thường gặp nhất là vùng bàn tay và các nếp gấp trên cơ thể.
Các triệu chứng thường xuất hiện nhiều lần cho nên ảnh hưởng rất nhiều đối với bệnh nhân khiến họ khó chịu cũng như cơ thể mệt mỏi thường xuyên.
Các triệu chứng và dấu hiệu của viêm da cơ địa theo từng độ tuổi
Triệu chứng đặc trưng của bệnh viêm da cơ địa là sự viêm đỏ da, tróc vảy, chảy dịch, dày sừng, nứt nẻ, và cảm giác ngứa râm ran hoặc ngứa dữ dội. Tuy nhiên, triệu chứng này có thể khác nhau tùy theo độ tuổi và giai đoạn của bệnh như sau :
Triệu chứng viêm da cơ địa ở trẻ sơ sinh
Dưới đây là những triệu chứng viêm da cơ địa thường gặp ở trẻ sơ sinh từ 0 – 2 tuổi:
Da bị đỏ và khôVùng da có nhiều vảy, mẩn ngứa, sần sùi
Tiết chất lỏng hoặc dịch nhầy trên da
Khu vực da bị sưng, tấy đỏ hoặc phồng lên
Trẻ có xu hướng ngứa hoặc kích thích vùng da bị tổn thương
Trẻ không ngủ tốt do cảm giác ngứa
Vùng da bị tổn thương có thể xuất hiện những điểm chảy máu hoặc nhiễm khuẩn do việc gãi ngứa khiến da bị tổn thương.
Nếu bạn phát hiện những triệu chứng này ở trẻ sơ sinh, hãy đưa bé đến gặp bác sĩ để được khám và điều trị kịp thời.
Xem thêm: Bệnh Viêm Loét Dạ Dày: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Chẩn Đoán Và Điều Trị
Triệu chứng viêm da cơ địa ở trẻ em
Triệu chứng của bệnh thường bắt đầu bằng những đốm đỏ trên da, có thể ngứa hoặc không ngứa. Sau đó, các đốm này sẽ phát triển thành các vết phồng rộp, dày và khô. Nếu vết bị nhiễm trùng, có thể xuất hiện dịch mủ và ngứa rất nhiều.
Triệu chứng của bệnh cũng có thể khác nhau tùy thuộc vào từng trẻ. Tuy nhiên, một số triệu chứng chung của viêm da cơ địa ở trẻ em bao gồm:
Da khô và đổ vảyĐốm đỏ, sần sùi và ngứa
Sưng tấy và viêm ở vùng da bị ảnh hưởng
Bong tróc da và xuất hiện vết thâm
Bệnh có thể ảnh hưởng tới mặt, tai, cổ, khuỷu tay, khớp, gót chân và khuỷu tay.
Đối với triệu chứng viêm da cơ địa ở trẻ em tương đối giống với ở trẻ sơ sinh cho nên cần cha mẹ theo dõi triệu chứng bệnh để điều trị kịp thời và hạn chế được rủi ro sau này.
Vùng bị viêm da cơ địa bị sưng tấy, ửng đỏ
Triệu chứng viêm da cơ địa ở người lớn
Viêm da cơ địa ở người lớn thường ít có biểu hiện như trẻ em bởi vì người lớn có sức đề kháng tốt hơn trẻ nhỏ vì thế bệnh viêm da cơ địa thường ít có biểu hiện ra bên ngoài.
Nhưng nếu có biểu hiện thì dưới đây là những biểu hiện của bệnh viêm da cơ địa ở người lớn giai đoạn cấp tính và mãn tính.
Viêm da cơ địa ở người lớn trong giai đoạn cấp tính có các triệu chứng sau đây:
Xuất hiện nhiều ban đỏ trên da.Trên bề mặt da có mụn nước nhỏ và nông.Mụn nước vỡ chảy dịch gây phù nề, vảy tiết.Vùng da tổn thương thấy ngứa, nóng rát và sưng đau.Da bị tổn thương có thể bị bội nhiễm, loét, mụn mủ, sưng nóng, và nhiều triệu chứng khác.Viêm da cơ địa trong giai đoạn mạn tính có thể gây ra các triệu chứng sau:
Vùng da bị tổn thương có dấu hiệu thâm sạm, dày sừng, nứt nẻ.Ngứa ngáy từ nhẹ đến dữ dội.Nguyên nhân gây viêm da cơ địa
Nguyên nhân viêm da cơ địa không được rõ ràng, tuy nhiên các yếu tố sau đây có thể đóng vai trò trong việc gây ra bệnh:
Yếu tố di truyền: Bệnh viêm da cơ địa có thể được kế thừa từ các thành viên trong gia đình.Tình trạng sức khỏe: Viêm da cơ địa thường xuất hiện khi người bệnh đang gặp các bệnh khác như hen suyễn, viêm mũi dị ứng hoặc dị ứng thực phẩm.Môi trường sống: Tiếp xúc với các chất kích thích như bụi, phấn hoa, tia UV từ ánh nắng mặt trời cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.Stress và tâm lý: Các tình huống stress hoặc tâm lý không ổn định có thể làm tăng khả năng bị viêm da cơ địa cao hơn với người thường.Chế độ ăn uống: Các chất kích thích từ thực phẩm như đồ ăn nhanh, đồ chiên, các loại đồ uống có cồn, cà phê hay chocolate có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.Các biến chứng viêm da cơ địa thường gặp
Nếu không được chăm sóc đúng cách, viêm da cơ địa có thể dẫn đến nhiều biến chứng. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến nhất của viêm da cơ địa:
Nhiễm trùng da: Viêm da cơ địa làm cho da bị rách và nứt, tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm phát triển. Nếu không được điều trị kịp thời, nhiễm trùng có thể lan rộng và dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng khác.Căng thẳng tâm lý: Viêm da cơ địa gây ra sự khó chịu và xấu hổ, ảnh hưởng đến tâm lý và tinh thần của bệnh nhân. Việc hỗ trợ tâm lý và giảm cân bằng cảm xúc là rất cần thiết để giúp bệnh nhân cải thiện chất lượng cuộc sống.Viêm da mãn tính, bong tróc da : Viêm da cơ địa về lâu dài dẫn đến viêm da thần kinh, khiến cho tình trạng viêm da nặng nề cũng như cơn ngứa kéo dài hơn. Ngứa càng nhiều sẽ khiến cho bệnh nhân gãi nhiều hơn, từ đó vùng da cơ địa bị xấu và mất thẩm mỹ.Rối loạn giấc ngủ : Viêm da cơ địa có thể gây ra rối loạn giấc ngủ ở một số bệnh nhân. Tình trạng này có thể do đau, ngứa và khó chịu của da gây ra, khiến cho bệnh nhân khó ngủ vào ban đêm.Chẩn đoán viêm da cơ địa
Viêm da cơ địa là một bệnh lý da liên quan đến sự viêm của tuyến bã nhờn trên da. Để chẩn đoán viêm da cơ địa, bác sĩ sẽ thực hiện các bước sau ở vùng da để xem xét tình trạng hiện tại:
Khám da: Bác sĩ sẽ kiểm tra khu vực da bị ảnh hưởng để xác định các triệu chứng của viêm da cơ địa. Những triệu chứng này có thể bao gồm mụn trứng cá, da đỏ và sần sùi.Tiến hành một số xét nghiệm: Bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm để loại trừ các bệnh lý da khác như eczema, bệnh sẩn mẩn và chàm.Xem xét lịch sử bệnh lý: Bác sĩ sẽ hỏi về lịch sử bệnh lý của bệnh nhân để đánh giá những yếu tố có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của viêm da cơ địa, bao gồm di truyền và môi trường sống.Điều trị thử nghiệm: Bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân điều trị thử nghiệm để xác định liệu liệu phương pháp điều trị có hiệu quả với trường hợp bệnh nhân này hay không.Dựa trên kết quả của các bước trên, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán chính xác về viêm da cơ địa và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp để giảm thiểu các triệu chứng của bệnh.
Cách điều trị viêm da cơ địa
Do đó, việc điều trị tập trung vào việc làm giảm sự viêm và kiểm soát sản xuất bã nhờn trên da. Dưới đây là một số phương pháp điều trị viêm da cơ địa:
Sử dụng thuốc bôi: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc bôi chứa corticosteroid để giảm sự viêm và ngứa trên da. Ngoài ra, các thuốc bôi chứa retinoid cũng có thể được sử dụng để kiểm soát sản xuất bã nhờn trên da.Sử dụng thuốc uống: Nếu các triệu chứng của viêm da cơ địa nặng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc uống như isotretinoin để giảm sản xuất bã nhờn trên da và giảm viêm.Điều trị bằng ánh sáng: Việc sử dụng ánh sáng tự nhiên có thể giúp làm giảm sự viêm trên da. Trong điều trị ánh sáng, bác sĩ sẽ sử dụng một loại ánh sáng nhân tạo để tác động lên các tuyến bã nhờn trên da.Thay đổi chế độ ăn uống: Một số nghiên cứu cho thấy rằng thay đổi chế độ ăn uống có thể giúp giảm các triệu chứng của viêm da cơ địa. Bệnh nhân nên hạn chế ăn đồ ăn có đường và tinh bột, uống đủ nước, ăn nhiều rau xanh và trái cây để cải thiện sức khỏe da.Hỗ trợ tâm lý: Stress và tâm lý có thể làm tăng sự viêm trên da, do đó, việc hỗ trợ tâm lý như yoga, thiền, tập thể dục và giảm căng thẳng có thể giúp cải thiện các triệu chứng của viêm da cơ địa.Nếu bệnh nhân bị viêm da cơ địa nặng, cần được điều trị và theo dõi bởi bác sĩ da liễu. Bệnh nhân nên tuân thủ đầy đủ chỉ đạo điều trị và lịch hẹn tái khám để đảm bảo điều trị hiệu quả và ngăn ngừa tái phát bệnh.
